Een van de voornaamste instrumentale muzikale vormen is ongetwijfeld de sonate. De formele betekenis van het begrip “sonate”, dat afgeleid is van het Italiaanse woord “sonare” (“klinken” of “spelen”), is in de loop der jaren flink veranderd. Meer informatie over de ontwikkeling van de sonate en een groot aanbod van de barok tot nu vind je hier!
Het begrip “sonate” ontstond in de tweede helft van de 16e eeuw en werd gebruikt voor verschillende vormen van instrumentale composities voor twee of meer instrumenten. Zo zou er beter onderscheid gemaakt kunnen worden tussen deze stukken en solowerken voor toetsinstrumenten, of stukken met zang, zoals cantates.
De baroksonate onderscheidt zich vooral van de klassieke sonate door het grotere aantal delen (vier of meer), waarbij snelle en langzame tempi zich regelmatig afwisselen. De baroksonate kan ruwweg in twee vormen worden onderverdeeld:
Sonata da camera (“Kamersonate”) – deze vorm heeft een licht danskarakter en is de voorloper van de barokke danssuite.
Sonata da chiesa (“Kerksonate”) – is in de regel vierdelig, waarbij elk deel afwisselend langzaam of snel is. De delen zijn niet gebaseerd op dansritmes
Afhankelijk van de grootte van de bezetting kunnen baroksonates verder onderverdeeld worden in solosonates voor één instrument (meestal viool) en basso continuo en triosonates voor twee solo-instrumenten en basso continuo.
Een bekende componist van sonates is de Italiaan Arcangelo Corelli (1653 - 1713). Zowel de sonata da chiesas van Corelli als de sonata da cameras van Corelli zijn tegenwoordig nog altijd zeer geliefd bij zowel muzikanten als publiek.
Tussen de 17e en de 18e eeuw ontwikkelde de sonata da chiesa zich langzaam tot een vorm die tegenwoordig bekend staat als Napolitaanse ouverture, waarbij het inleidende langzame deel verdween en een driedelige vorm ontstond die qua tempostructuur van de verschillende delen (snel-langzaam-snel) niet alleen een basis vormde voor de klassieke sonate, maar ook voor veel andere muzikale vormen.
De Italiaanse componist Domenico Scarlatti (1685 - 1757) leverde in deze tijd een belangrijke bijdrage aan het formele ontstaan van de sonate. De sonates van Scarlatti werden over het algemeen geschreven in de oude sonatevorm: een eendelige compositie met twee contrasterende thema’s.
Tijdens het classicisme (1750- 1800) ontwikkelde de sonate zich verder. In deze tijd werd het begrip “sonate” hoofdzakelijk voor pianosonates, of sonates voor een solo-instrument met pianobegeleiding gebruikt. In de basis bestaat een klassieke sonate uit drie (soms vier) delen, waarbij het eerste (snelle) deel in de “sonatevorm” geschreven is; het tweede deel een langzaam karakter heeft en het derde deel in de regel weer snel is en allerlei muzikale vormen kan aannemen.
In een vierdelige sonate wordt doorgaans voor het laatste deel nog een dans in de vorm van een menuet of scherzo toegevoegd. De grootste bloeiperiode voor de sonate kwam voort uit de werken van drie componisten van de (eerste) Weense school: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart en Ludwig van Beethoven. Een van de meest bekende sonates uit deze tijd is de Mondscheinsonate van Beethoven
Collegium musicum - Kölner Reihe alter Musik
voor: Cello [contrabas], basso continuo
Pianopartituur, solopartij (Urtext)
Artikelnr.: 684272
voor: Viool, altviool
Artikelnr.: 329217
für Viola da gamba, Violine und Basso continuo (Bc nicht ausgesetzt)
Teil der Ledenburg-Sammlung
voor: Viool, viola da gamba, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 669459
voor: Klarinet (a/bes), gitaar
Speelpartituur
Artikelnr.: 643029
voor: Houtblazersensemble
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 499461
voor: Flöte und Klavier, Basso ad lib.
Bladmuziek
Artikelnr.: 731769
voor: 2 dwarsfluiten [violen]
Speelpartituur (pdf download)
Artikelnr.: 1575
Edition Schott
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 733059
for flute and piano
voor: Dwarsfluit, hobo, klarinet, hoorn, fagot (blazerskwintet)
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 739796
Edition Schott
voor: Viool, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 727616
Edition Schott
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 736767
Edition Schott
voor: 2 Alt-Blockflöten und Violoncello (Bass-Blockflöte)
Speelpartituur
Artikelnr.: 737391
Edition Schott
voor: 2 Violinen (Flöten)
Speelpartituur
Artikelnr.: 726428
Edition Schott
voor: Violine und Basso continuo; Violoncello ad libitum
Bladmuziek
Artikelnr.: 756750
Edition Schott
voor: 2 piano's
Bladmuziek
Artikelnr.: 748676
nach dem Urtext
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 748952
original version
voor: Dwarsfluit, hobo, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 759586
Edition Schott
voor: 2 Alt-Blockflöten und Cembalo (Klavier); Viola da gamba (Violoncello) ad libitum
Partitur und Stimmen Partitur = Cembalo
Artikelnr.: 749654
No. 5-6
voor: 2 altblokfluiten [fluiten]
Speelpartituur
Artikelnr.: 749674
voor: Tuba, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 1351343
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 1551905
voor: Viool, basso continuo
Partijenset
Artikelnr.: 1009371
voor: Klarinet (bes), piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 746557
for Violin and Piano
voor: Viool, piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 750581
Edition Schott
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 731443
op. 52 (2014)
Sound Research of Women Composers: Contemporary Music (C 344)
voor: Contrabas, piano
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 661992
Edition Schott
voor: 2 violen
Speelpartituur
Artikelnr.: 748156
No. 10 A minor
voor: Alt-Blockflöte (Violine, Flöte) und Basso continuo; Violoncello/Viola da gamba ad libitum
Bladmuziek
Artikelnr.: 740623
voor: Cello, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 1653871
K 398
voor: Klavecimbel [piano]
Bladmuziek
Artikelnr.: 4819
Zongoraszonáták (a három kötet egy csomagban)
EMB Urtext
voor: Piano
3 muziekboeken (Urtext)
Artikelnr.: 1162525
Reprint
Beyond the Waves
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 1343773
voor: Altviool, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 929360
No. 4-6
voor: Dwarsfluit, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 198195
voor: FL VL VA BC
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 123292
Hamburger Ratsmusik 6
Bc nicht ausgesetzt
voor: Viool, viola da gamba, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 606469
voor: Dwarsfluit, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 394790
voor: Dwarsfluit [altblokfluit], basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 394579
voor: Dwarsfluit, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 394553
voor: Viool [dwarsfluit], piano
Artikelnr.: 285863
voor: Altviool, piano
Artikelnr.: 285667
voor: Piano
Artikelnr.: 284694
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Artikelnr.: 200286
voor: 2 trompetten, orgel
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 200663
Tomo 390
voor: 2 violen, cello [klavecimbel]
Partituur
Artikelnr.: 263108
Op. 1 N. 4 - F.Xiii/20 - Tomo 385
voor: 2 Violins and BC
Partituur
Artikelnr.: 263103
Urtext Collection (Carisch)
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 165902
aus: Musicalische Divertissements, Teil II
Basso continuo ausgesetzt
voor: Fluit, viool, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 613605