Jedną z najważniejszych instrumentalnych form muzycznych jest niewątpliwie sonata. Formalne znaczenie terminu „sonata”, który wywodzi się od włoskiego słowa „sonare” (brzmieć, grać), ulegało z czasem znacznym zmianom. Więcej informacji na temat rozwoju historycznego i duży wybór nut sonat z okresu baroku i klasycyzmu znajdziesz tutaj!
Termin "sonata" pojawił się w drugiej połowie XVI wieku, aby opisać różne rodzaje kompozycji instrumentalnych na dwa lub więcej instrumentów. Miało to na celu odróżnienie ich od utworów solowych na instrumenty klawiszowe oraz od utworów z chorałem, takich jak kantaty.
Sonata barokowa różni się od sonaty klasycznej przede wszystkim większą liczbą części (cztery lub więcej), w których regularnie przeplatają się tempa wolne i szybkie. Sonata barokowa dzieli się na dwa podstawowe typy:
Sonata da camera („sonata kameralna”) – ma lekki charakter taneczny i jest bezpośrednim prekursorem barokowej suity tanecznej.
Sonata da chiesa („sonata kościelna”) – jest zazwyczaj czteroczęściowa i ma charakter dawny.
W zależności od wielkości instrumentarium sonaty barokowe można dalej podzielić na sonaty solowe na jeden instrument (najczęściej skrzypce) i basso continuo oraz triosonata na dwa instrumenty solowe i basso continuo.
Znanym twórcą sonat był włoski kompozytor Arcangelo Corelli (1653 - 1713). Zarówno sonaty kościelne Corellego jak i sonaty kameralne Corellego cieszą się do dziś dużą popularnością wśród instrumentalistów i słuchaczy.
Na przełomie XVII i XVIII wieku sonata da chiesa stopniowo przekształciła się w formę zwaną uwerturą neapolitańską, z której usunięto otwierającą ją część wolną. Powstała w ten sposób forma trzyczęściowa, która ze swoją strukturą temp w poszczególnych częściach (szybkie – wolne – szybkie) stała się wzorem nie tylko dla klasycznej sonaty, ale i dla wielu innych form muzycznych.
Włoski kompozytor Domenico Scarlatti (1685 – 1757) przyczynił się znacznie do formalnego ukształtowania sonaty w tym okresie. Sonaty Scarlattiego były zazwyczaj komponowane w tzw. formie sonaty altowej, jednoczęściowej kompozycji z dwoma kontrastującymi tematami.
W okresie klasycznym nastąpił dalszy rozwój sonaty. W tym czasie termin „sonata” oznaczał głównie sonaty fortepianowe, czyli sonaty na inny instrument solowy z akompaniamentem fortepianu. W swej podstawowej formie klasyczna sonata składa się z trzech (czasem czterech) części, z których pierwsza (szybka) traktowana jest w tzw. formie sonatowej, druga ma charakter powolny, a trzecia jest zwykle znów szybka i może przybierać różne formy formalne.
W sonacie czteroczęściowej część taneczna w postaci menueta lub scherza jest zwykle umieszczana przed ostatnią częścią. Największy rozkwit sonata przeżywała w twórczości trzech kompozytorów pierwszej szkoły wiedeńskiej: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart i Ludwig van Beethoven. Najsłynniejszą sonatą Beethovena jest niewątpliwie Sonata Księżycowa.
na: Flet, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 205443
na: Skrzypce, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 388429
na: Flet, basso continuo
Partytura, 2 partytury dla zespółu
Numer artykułu: 286068
Russische Musik der Moderne
na: Skrzypce
Nuty
Numer artykułu: 622113
Bärenreiter Urtext
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 116552
Louis Moyse Flute Collection
na: Flet, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 395359
na: fortepian
Nuty (oprawa twarda, wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 696690
Grüne Reihe Edition Peters
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 382457
Perahia-Ausgabe
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 1551832
Piano Sonata C sharp minor. 1st movement
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 744180
nach der Sonate für 2 Violinen op. 69
na: Skrzypce, altówka
Partytura, głosy
Numer artykułu: 1613222
na: fortepian
Nuty (oprawa twarda, wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 696692
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 696691
Urtextausgabe
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 662437
na: Flet
Nuty
Numer artykułu: 129967
Bärenreiter Urtext
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 116551
na: Kontrabas
Nuty
Numer artykułu: 479077
Based on the latest research, this sonata was probably composed by Nicolas Chédeville
Original Music for Recorder
na: Flet prosty altowy [flet/obój/skrzypce], basso continuo
Partytura fortepianowa, głosy
Numer artykułu: 420898
na: Organy
Nuty
Numer artykułu: 334392
...I piaceri del violino...
na: Skrzypce, basso continuo
Partytura, głos
Numer artykułu: 459444
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 664617
Edited from the sources
Wiener Urtext Edition
na: Skrzypce, basso continuo
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 555226
Musica Antiqua Bohemica I/57
na: Skrzypce, fortepian
Partytura zespołu, głos
Numer artykułu: 122605
na: Flet piccolo, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 349266
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 131500
op. 3/3
na: Flet, basso continuo
Numer artykułu: 393408
Bärenreiter Urtext
na: Flet, fortepian
Partytura fortepianowa, solowy głos (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 1026689
na: fortepian
Numer artykułu: 160785
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 778188
Henle Urtext Editions
na: Skrzypce, fortepian
Partytura fortepianowa, solowy głos (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 1479643
op. 8
na: Wiolonczela
Numer artykułu: 124388
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 669287
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 401122
Versions 1913 and 1931
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 679499
Edition Schott
na: Wiolonczela, fortepian
Nuty
Numer artykułu: 740001
na: Skrzypce, fortepian
Partytura, głosy
Numer artykułu: 586200
Edition Schott
na: Flet [obój, skrzypce], basso continuo
Nuty
Numer artykułu: 723261
na: Wiolonczela, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 619646
Geschichte – Formen – Ästhetik
Bärenreiter Studienbücher Musik 5
Książka (oprawa miękka)
Numer artykułu: 190452
arr. KREISLER, Fritz
na: Skrzypce, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 162272
na: Wiolonczela, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 163555
Edizione Critica
na: Klawesyn [fortepian]
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 767495
Klassik
na: Saksofon
Nuty
Numer artykułu: 240311
Grande Sonate pathétique ("Pathétique")
Alfred Masterwork Edition
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 848887
Książka (oprawa miękka)
Numer artykułu: 862546
Klassik
na: Flet, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 238323
Edizione critica
na: Klawesyn [fortepian]
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 257377
Essercizii Musici
na: Flet prosty altowy
Buch + CD
Numer artykułu: 478306